Door de naam te noemen blijft Anje Lok voor altijd in onze herinnering.
Toespraak Geert Veen in 2024
Sinds 1880 had de bevolking van Appelscha Derde Wijk, zoals Ravenswoud destijds werd aangeduid, gevraagd om een eigen schoolgebouw vanwege de slecht begaanbare wegen naar het dorp Appelscha
Pas 50 jaar later, op 1 oktober 1930, kon met veel feestelijkheden de school en de daarbij behorende woning in gebruik worden genomen.
Andries Lok, geboren in Siegerswoude op 8 december 1903, betrok met zijn echtgenote, Wietske (Wieke) Hoekstra, geboren in Donkerbroek op 10 december 1904 de nieuwe woning en begon als hoofd van de openbare lagere school Appelscha Derde Wijk.
Meester Lok ontpopte zich als een streng maar rechtvaardig hoofd van de school. De kinderen leerden er lezen, schrijven, rekenen, maar ook wat er buiten het leslokaal te zien en te leren viel.
Als fervent natuurliefhebber, nam hij de schooljeugd in sommige lessen mee naar buiten en vertelde hen waarom bepaalde bloemen en planten alleen in bepaalde periodes van het jaar bloeiden of afstierven.
Maar ook over het dierenleven in de natuur kon hij boeiend vertellen.
In 1931 wordt het gezin Lok verblijd met de geboorte van een zoon, Jaap (Jacob), en een jaar later werd dochter Janny (Jantje Neeltje) geboren.
Het gezin genoot van de hechte gemeenschap Appelscha Derde Wijk. De jaren kabbelden voort tot eind jaren dertig de crisis ook in Nederland toesloeg, in buurland Duitsland was een man aan de macht gekomen die niet veel goeds voorspelde.
In 1940 viel buurland Duitsland, Nederland binnen en de Tweede Wereldoorlog was ook voor Nederland een feit. Ook de hechte gemeenschap Appelscha Derde Wijk werd hiermee geconfronteerd.
Meester Lok trok zich het leed van de bevolking erg aan en ontpopte zich als een waar aanspreekpunt. Voor mensen die door de vijand gevaar liepen, zocht hij een veilig heenkomen. Menigeen had zijn vrijheid aan Lok te danken doordat hij hen thuis onderbracht of elders voor een veilig onderdak zorgde. Dit deed hij met gevaar voor zijn eigen leven.
Mei 1944
19 mei, rond middernacht wordt er aangebeld, Lok doet open en ziet in het donker twee mannen staan, die hem verzoeken zich aan te kleden en met hen mee te gaan naar Assen om een verklaring af te leggen.
Moeder Lok vertrouwde het zaakje niet vroeg aan haar man “zou je wel meegaan?” Lok kon niet anders dan meegaan, daar de mannen dit duidelijk van hem eisten.
Hij kleedde zich verder aan nam afscheid, trok de deur achter zich dicht en vrijwel direct daarna klonken er enkele pistoolschoten.
Lok werd enkele meters buiten de deur staande gewetenloos op een afschuwelijke wijze vermoord.
De daders vluchtten als dieven in de nacht, moeder Lok en kinderen radeloos achterlatend.
Deze laffe daad maakte grote indruk op gemeenschap in Appelscha Derde Wijk en Appelscha, het verdriet bij de inwoners was met geen pen te beschrijven.
Een stoet van zeker enkele honderden mensen begeleidden de baar naar het dorp Appelscha alwaar het op transport werd gezet naar Assen.
Vervolgens werd de baar vervoerd naar het crematorium in Driehuis.
Zo kwam er een triest einde aan het leven van meester Anje Lok. Een meester die trots was op zijn school, op de kinderen die hij niet alleen les gaf in lezen, schrijven en rekenen, maar ook bijbracht wat er buiten de klaslokalen groeide, bloeide en leefde in de natuur.
Dit WO II monument is opgenomen in het door de HVA uitgegeven boekje ‘monumenten Appelscha en onderduikplaatsen WO II ‘. Het boekje is verkrijgbaar bij het Toerist Info Punt (TIP) in Appelscha en te koop bij de HVA.
