Schuilplaats knokploeg Noord-Drenthe
30 april 2020 – ‘Hier zaten ze, soms met wel dertig onderduikers tegelijk’, zegt Geert Veen uit Appelscha. Namens de Historische Vereniging van Appelscha (HVA) biedt hij jaarlijks een fietstocht aan langs zeventien belangrijke punten uit de WOII-geschiedenis, waaronder zes goed bewaard gebleven onderduikersholen.
Het gat van zo’n drie bij acht meter, waar Veen voor staat, is ongeveer anderhalve meter diep. ‘Precies zoals het er tot 75 jaar geleden ook bij lag. We komen hier jaarlijks voor onderhoud’, vertelt Veen. ‘Blad en takken worden er dan weer uitgehaald, net als nieuwe aanwas.’ Destijds hield knokploeg (KP) Noord-Drenthe zich hier schuil. De onderduikers konden er door gestutte palen en zijwanden rechtop in staan. Planken en asfalt op het dak maakten het geheel waterdicht. De HVA-vrijwilliger toont een replica op schaal. ‘Alles werd uitstekend gecamoufleerd, zodat de vijand niets merkte. De schuilplaats kreeg de naam: Prins Bernhard Kazerne, naar de opperbevelhebber van de binnenlandse strijdkrachten. Hier in deze diepe kuil had men een onderkomen gebouwd, ongeveer gelijk als op het model te zien is. Hier zaten o.a. de gebroeders Geert en Wim Veldman, die ook hebben meegedaan aan de overval op en bevrijding van gevangenen die in de gevangenis van Assen zaten.
Dat er af en toe spannende dingen gebeurden om het onderduikershol moge duidelijk zijn, maar tijdens één nacht in april 1945 leek het gevaar wel heel dichtbij te komen. Voortdurend, dag en nacht, hielden twee mensen van de groep de wacht. Om de verblijfplaats heen zijn tot vandaag de dag diverse zandbulten te zien. ‘Daar kon de wacht zich achter verschuilen. Toen zij de bewuste nacht ineens gesnurk hoorden uit het nabij gelegen heideveld De Stoevert, waarschuwde de wacht de groep.’ Ze dachten in eerste instantie dat de Duitse vijand er in slaap was gevallen. In het onderduikershol hadden zij diverse spullen beschikbaar, zoals munitie, verschillende wapens, maar ook Duitse uniformen, om de Duitse bezetter bij een confrontatie te slim af te zijn. Gelukkig voor de knokploeg, hezen zij zich niet in het pak, Toen de onderduikers – met geladen wapens – dichterbij de snurkende soldaten kwamen, bleken zij namelijk niet Duits te zijn. Ze bleken uitgerust met een Frans uniform: Franse parachutisten. Door knakkende takjes veerden de Fransen op uit hun slaappositie en stonden ze tegenover elkaar. De bevrijding was nabij’, beschrijft Veen.
Onderduikershol teruggevonden in 2003
Naar deze plaats werd jarenlang gezocht tot Johan Oosterloo, mede-oprichter van de HVA, het in 2003 vond. Het terugvinden van het grote onderduikershol gold als startsein voor de jaarlijks terugkerende route van de HVA. ‘Altijd rond 13 april, de Bevrijdingsdag van deze regio.
Vrijwilligers HVA brengen elk jaar verschillende onderduikplaatsen WO II op orde
De werkzaamheden in het Drents Friese Wold betreffen: de schuilplaats van de knokploeg (KP) Noord-Drenthe, genaamd de Prins Bernhard kazerne en de onderduikplaatsen van de familie Lezer, burgemeester Zwart, boswachter Marinus van Emst en de familie Oosterloo.
De opknapwerkzaamheden worden gedaan vanwege de jaarlijkse fietstocht die de Historische Vereniging Appelscha e.o. onder begeleiding van Geert Veen langs verschillende oorlogsmonumenten en onderduikplaatsen van WO II in Appelscha organiseert.
Van deze route heeft de HVA het boekje ‘monumenten Appelscha en onderduikplaatsen WO II ‘uitgegeven. Dit boekje is verkrijgbaar bij het
Toerist Info Punt (TIP) in Appelscha en te koop bij de HVA .
